مناظره مؤمنی و داوری درباره طرح تحول اقتصادی

عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها آرزوی همه دولت‌های گذشته بوده است تاکید کرد: باید دولت را با ایجاد یک عزم ملی همراهی و کمک کرد زیرا ثمره این طرح برای نسل‌های بعدی هم خواهد بود.

دکتر عبدالرضا داوری در مناظره علمی با دکتر فرشاد مومنی عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، در محل دانشگاه فردوسی مشهد گفت: اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها نباید اسیر چالش‌های نظری شود.

وی با اشاره به طرح‌های اصلاحات اقتصادی دو دهه اخیر افزود: در دولت پنجم و ششم طرح تعدیل اقتصادی که طرح هضم اقتصاد ایران در اقتصاد جهانی بود به اجرا در آمد و روح آن تا پایان دولت خاتمی ادامه یافت و بازتولید شد.

این روزنامه نگار ادامه داد: اما دولت نهم پس از صدها جلسه و ده‌ها هزار نفر ساعت کار کارشناسی راه‌های برون رفت از مشکلات ساختاری اقتصاد ایران را در قالب طرح تحول اقتصادی ارایه کرد که این طرح در واقع نگاهی پروژه ای به مشکلات ساختاری اقتصاد است.

او با اشاره به اصلی‌ترین مشکلات ساختاری اقتصادی ایران همچون تورم بالا، نابرابری توزیع درآمدها، عدم بهره وری،کارآیی پایین نظام مالیاتی، معضلات نظام بانکی، گمرکی و سنتی بودن نظام توزیع کالا گفت: در این میان موضوع هدفمند کردن یارانه بدنه، شاکله و ویترین طرح تحولات اقتصادی را شکل می دهد.

دکتر داوری افزود: ادامه وضعیت کنونی در نظام یارانه‌ها برای کشور قابل دوام نیست و این امر جز اتلاف منابع کشور و رساندن ساختار اقتصادی به یک بن بست جدی نتیجه‌ای در بر ندارد.

این روزنامه نگار با بیان اینکه طرح تحولات اقتصادی با طرح تعدیل اقتصادی دولت‌های قبلی به هیچ وجه قابل قیاس نیست افزود: دولت پنجم با یک تردستی ویژه طرح انطباق اقتصادی را با عنوان تعدیل اقتصادی به ظاهر تغییر داد و به اجرا در آورد، طرحی که در واقع هضم اقتصاد ایران در اقتصاد جهانی و حذف یارانه‌ها محور بود اما در طرح تحولات اقتصادی دولت دهم بحث هدفمندی یارانه را دنبال می‌کند و قرار نیست این یارانه‌ها حذف شود.

او با بیان اینکه امروز دولت در پی تغییر وضعیت توزیع ناعادلانه یارانه ها است که ‪ ۸۰‬درصد بودجه کشور را شامل می‌شود و عموما طبقه مرفه جامعه از آن برخوردار می‌شوند گفت: در طرح تحولات اقتصادی شیوه و مکانیزم پرداخت این منابع تغییر می‌کند بگونه‌ای که طبقه پایین و نیازمند جامعه بیشتر از آن بهره مند شوند.

معاون خبر سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی ادامه داد: در قالب این طرح موج های تورمی که پیش بینی می‌شود هم روی نخواهد داد.

دکتر داوری اظهار داشت: در هر صورت این دوره یک گذر تاریخی است که طرح باید اجرا شود و از آن عبور کنیم و این امر هم جز با ایجاد همدلی و تقویت اعتماد در میان ملت و دولت میسر نمی‌شود.

وی اظهار داشت: امروز عنوان می‌شود با موج‌های تورمی ناشی از این طرح محرومین به لحاظ اقتصادی بیشتر تحت فشار قرار می‌گیرند در حالی که دولت طی برنامه‌ای که برای توزیع یارانه‌ها تدوین کرد همه دهک‌های جامعه را مد نظر قرار داده و با مصوبه مجلس حداقل هفت دهک نخست جامعه که جزو اقشار پایین جامعه محسوب می‌شوند از یارانه‌های نقدی بهره مند می‌شوند.

وی افزود: در واقع در این طرح تمام بخش‌های محروم جامعه منتفع می‌شوند و در این میان شاید فشاری که به طبقه متوسط در ابتدای اجرای طرح وارد می شود چالش برانگیز باشد و یارانه نقدی دولت هزینه‌های ناشی از آزادسازی نرخ‌ها را پوشش ندهد که آن هم طی اجرای طرح به مرور رفع می‌شود.

این فعال رسانه‌ای گفت: طی این طرح حتی تاثیر چهار برابر شدن قیمت بنزین هم بطور خاص روی تک تک کالاها محاسبه شده و آنچه که امروز با عنوان امواج تورمی اجرای این طرح گفته می‌شود بیش از آنکه پایه و مبنای علمی در اقتصاد داشته باشد، کاربرد رسانه‌ای دارد.

** ایجاد هراس در جامعه برای متوقف کردن طرح به نفع جامعه و نسل‌های آینده نخواهد بود

وی با تاکید بر اینکه بخش زیادی از تورم پیش بینی شده در طرح برای هفت دهک نخستین جامعه از طریق یارانه نقدی جبران می‌شود افزود: ایجاد هراس و شوک در جامعه برای آنکه این طرح متوقف شود به نفع جامعه و نسل‌های آینده نخواهد بود.

او تصریح کرد: اگر کسی در ضرورت تاریخی طرح هدفمند کردن یارانه‌ها تردید کند در واقع با الفبای اقتصاد بیگانه است.

عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی گفت: دولت پس از ریشه یابی مشکلات اقتصادی و رسیدن به معضلات نظام بانکی، گمرکی و مالیاتی و سنتی بودن نظام توزیع کالا در کشور به صورت پروژه‌ای با آن برخورد کرده و خود را اسیر چالش‌های نظری میان نظریه پردازان اقتصادی مختلف که دیدگاه‌های همدیگر را خنثی می‌کنند نکرده و با عزمی جدی وارد میدان شده است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: تفاوت این دولت با دولت‌های قبلی در این است که آنان ستادی عمل می‌کردند و این دولت در صف است و بحث هدفمند کردن یارانه‌ها که در دولت‌های قبلی هم مطرح بود اما هیچ یک جرات ورود به آن را نداشتند، با شجاعت و جسارت اجرا می‌کند.

**اجرای این طرح آرزوی همه دولت‌های گذشته بوده است

دکتر داوری با بیان اینکه اجرای این طرح آرزوی همه دولت‌ها حداقل طی ‪۲۰‬ سال گذشته بوده است ادامه داد: شاید عوارضی هم در پی داشته باشد اما باید دولت را با ایجاد یک عزم ملی همراهی و کمک کرد زیرا ثمره این طرح برای نسل‌های بعدی هم خواهد بود.

**بعد از انقلاب اسلامی زحمات زیادی برای پیشبرد اهداف نظام کشیده شده است

در ادامه این مناظره، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز گفت: بعد از انقلاب اسلامی زحمات زیادی برای پیشبرد اهداف نظام کشیده شده و دستاوردهای قابل توجهی هم داشته است.

دکتر فرشاد مومنی اظهار داشت: اما در این میان دو مورد عدم تناسب به نسبت دستاوردهای حاصله وجود دارد که نخستین آنها عدم تناسب میان ظرفیت‌های مادی و انسانی بکارگرفته شده با دستاوردهای حاصل و دومین آنها سرعت و شتاب بیشتر رقبای ما طی همین دوره به نسبت حرکت اقتصادی ما می‌باشد که نگران‌کننده است.

وی افزود: برای رفع این نگرانی‌ها باید تحولی را در حوزه اقتصاد شکل می دادیم که در این راستا بکارگیری علم در فرآیندهای تصمیم‌گیری و تخصیص منابع، احساس کاذب بی‌نیازی دولتمردان به استفاده از ظرفیت سرمایه انسانی متخصص کشور باید مرتفع می‌شد.

او اظهار داشت: نیازمند آن هستیم برای پرهیز از تکرار اشتباهات فاحش در سیاستگذاری اقتصادی، از تجربیات جهانی و نیز داخلی موجود در بحث یارانه ها استفاده کنیم.

وی گفت: تمام دستاوردهای منفی و عوارض و مشکلاتی که در چارچوب برنامه تعدیل ساختاری اقتصاد ایران طی سال‌های اولیه دهه ‪ ۷۰‬بر کشور تحمیل شد در نتیجه بی‌توجهی به برنامه قانونی تدوین شده کشور بود.

**برنامه تعدیل ساختاری موجب شد منابع مادی و انسانی زیادی تلف شود

او افزود: آنان در حالی که برنامه توسعه اول با زحمات زیادی تدوین و تبدیل به قانون شده بود به یکباره یک برنامه تعدیل ساختاری به ذهنشان رسید و تصور کردند با دور زدن قانون برنامه می‌توانند امور را جلو ببرند اما این طرح تا سال ‪ ۷۴‬که نرخ تورم به حدود ‪ ۵۰‬درصد رسید موجب شد هم زمان را از دست دهیم و هم منابع مادی و انسانی زیادی تلف شد و به هیچیک از اهداف و وعده‌های داده شده هم نرسیدیم.

مومنی با بیان اینکه هدفمند کردن یارانه‌ها یک ابزار سیاستی است که حسن و قبح ذاتی ندارد گفت: این طرح باید تحت شرایط خاصی اجرا شود تا به نتیجه مطلوب برسد.

وی اظهار داشت: بر اساس اسناد رسمی و مطالعات مشخصی که در ایران و خارج از کشور شده، این ابزار سیاستی در زمانی باید بکار گرفته شود که جامعه دارای شرایط خاصی باشد در حالی که الان هیچ یک از آن ویژگی‌ها در آن حد در جامعه ایران وجود ندارد.

مومنی ادامه داد: از سویی در شرایطی که ما برنامه قانونی و مدون چهارم توسعه را داریم این طرح تحول اقتصادی چه مفهومی دارد و اگر دولت هر بخش از این برنامه را قبول ندارد قاعده استاندارد رفتاری آن است که لایحه مشخص برای تغییر آن بخش ارایه دهد.

وی با بیان اینکه نباید هر طرح را آزمون و خطا کرد افزود: طرح مالیات بر ارزش افزوده، سهام عدالت و کاهش دستوری نرخ بهره بانک‌ها بخشی از مباحثی است که اجرا نشد و اگر اجرا شد نه تنها سودی برای جامعه نداشت بلکه مشکلاتی هم ایجاد کرد.

او افزود: در اقتصاد روشن است که از طریق سیاست‌های اقتصادی تورم زا نمی توان عدالت را برقرار کرد و همین دلیل به تنهایی کافی است تا این طرح با آثار تورمی بالایی که برای آن برشمرده می‌شود با مشکلات جدی مواجه شود.

وی اظهار داشت: علاوه بر آن از منظر اقتصادی اجرای این طرح با موازین عدالت سازگار نیست زیرا به عنوان مثال بر اساس ترازنامه انرژی کشور در سال ‪ ۳۴ ،۸۶‬درصد کل مصرف انرژی کشور در شبکه تولید و توزیع قبل از رسیدن به دست مصرف‌کننده اتلاف می‌شود که سالانه معادل ‪ ۳۵۶‬میلیون بشکه نفت خام می شود آیا این عادلانه است که ما به خاطر چنین اتلافی مصرف‌کننده را تنبیه کنیم.

وی گفت: مصرف بنزین امروز در جامعه ایران بسیار بالا است اما این مصرف توسط خودروهایی است که تولید می‌کنیم و دو برابر استانداردهای متعارف مصرف می‌کنند.

دکتر مومنی افزود: امروز بیش از ‪ ۹۰‬درصد تولید خودروهای ایرانی در انحصار شرکت‌های دولتی است که کیفیت پایین و مصرف بالا دارند و باید آن اصلاح شود.

وی ادامه داد: اگر هدف اجرای عدالت در جامعه است باید قبل از آنکه به سمت شوک قیمتی برویم الگوی تولید خودرو، الگوی تولید پالایشگاه و نیروگاه ها و تولید مسکن را اصلاح کنیم و سیستم حمل و نقل عمومی را توسعه داده و کارآمد نماییم وگرنه اجرای این طرح به خودی خود ما را با تورم و تبعات سنگین اقتصادی و اجتماعی مواجه می‌کند.

این جلسه با حضور و استقبال دانشجویان دانشگاه فردوسی مواجه شد.